David Lea-Wilson o Halen Mon (Ynys Môn) ar yr effaith ar allforwyr a busnesau Gogledd Cymru a pham ei fod yn dal i gefnogi Cymru dros Ewrop
“Yn ystod yr wythnos nesaf, bydd 5 mlynedd ers refferendwm Brexit Mehefin 23ain.
Ydych chi’n llawn tristwch neu’n hapus iawn bod Brexit wedi digwydd?
Rhannwyd y wlad gyda 17 – 18 miliwn o bleidleisiau yn mynd i’r naill ochr a’r llall. Mae’n debyg bod ein prif Weinidog presennol yn ffactor gan ei fod wedi defnyddio ei roddion fel areithiwr i berswadio pobl y byddent yn ‘Ailafael mewn rheolaeth”.
Yn amlwg rwy’n un o’r rhai sy’n meddwl ac yn edrych yn ôl gyda’r hyn na allaf ond ei alw’n dristwch fod Prydain wedi gwneud penderfyniad mor ddwys a fydd yn effeithio arnom ni a’n plant a’n planed am ddegawdau.
Nid dyma’r lle i ail-drafod yr holl ddadleuon hynny a arweiniodd at y refferendwm. Ond cyfle i arfarnu a yw addewidion a honiadau Pro Brexit yn cael eu gwireddu. Dydyn nhw ddim!
Rhaid imi ddatgan ochr gan fy mod yn cefnogi ‘Cymru dros Ewrop’ grŵp sy’n credu bod angen i ni ymgysylltu ag Ewrop a cheisio ffordd fwy cadarnhaol ymlaen gyda’r UE. Credaf fod y grŵp yn gwneud gwaith rhagorol heb fawr o gyllid.
Rwyf newydd wrando ar weminar gyda’r economegwyr gorau yr HSBC. Nid oes ganddyn rhagfarn gadarn y naill ffordd na’r llall felly roedd eu barn yn ddadlennol iawn – yn sicr i unrhyw un ym myd busnes.
Ar lefel Macro mae’r rhestr o bethau negyddol a thrist yn hir a dyma rai ohonyn nhw.
Nid yw’r bunt wedi gwella eto yn erbyn y ddoler neu’r Ewro. Mae arian Prydain yn dal yn wannach 5 mlynedd yn ddiweddarach. Mae masnach yn sylweddol is 5 mlynedd yn ddiweddarach. Ni fydd y bargeinion masnachol sy’n cael eu cynnig (Awstralia, TTPP ac ati) yn gwneud iawn am y rhwystrau rydyn ni wedi’u creu gyda’n cymdogion Ewropeaidd. Nid yw effaith lawn y rhwystrau wrth mewnforio i’w gweld eto gan bod mewnforio’n dal i fod yn hawdd ond bydd hynny’n newid ar ddiwedd y flwyddyn hon. Mae’r farchnad lafur wedi tynhau’n aruthrol. Disgwylir i ddiweithdra go iawn dyfu’n sylweddol ac i hyn gael ei brofi ym mis Chwefror 2022 pan ddaw canlyniadau’r chwarter diwethaf i mewn. Mae prinder ac oedi yn y cyflenwad yn cael eu beio ar Covid ond mae llawer yn cael eu hachosi gan fod Newyddion drwg Brexit yn cael eu gwireddu. Mae problem ‘ffin ddi-dor’ Gogledd Iwerddon a’r UE yn tyfu’n ddyddiol. Fe wnaeth busnes atal buddsoddiad mawr hir-dymor yn 2016 ac nid yw wedi ailgychwyn eto. Mae difidendau Brexit yn anodd eu gweld hyd yn hyn – efallai bod ‘cymryd rheolaeth’ ar fargeinion masnach bach yn beth da i ychydig o bobl.
Ar lefel ficro mae pethau’n digwydd yng Ngogledd Cymru y mae rhai yn eu priodoli i effaith Covid ond mewn gwirionedd maent yn gysylltiedig â Brexit. Mae gen i brofiad o 3 o’n staff ni yn dychwelyd i’r UE a neb yn eu lle, rwy’n gweld prinder gyrwyr loriau cyflenwi, prinder staff yn yr haf, a heriau enfawr wrth allforio i’r UE. Nid yw’r effaith eto i’w theimlo i’r eithaf gan amaethyddiaeth sy’n dal i gael cymhorthdal am flwyddyn neu ddwy.
Gofynnwch i allforiwr caws bach, allforiwr pysgod cregyn, allforiwr planhigion meithrin sut maen nhw’n gwneud? Mewn gwirionedd, ni allwch wneud hynny oherwydd nad ydynt yn allforwyr mwyach -diolch i Brexit.
Felly a gaf i annog pobl i ymuno â “Chymru dros Ewrop”, ‘Wales for Europe.org’. Mae angen mwy o gefnogwyr arnom ac yn ddelfrydol cefnogwyr sy’n talu!”